سخنان بحث برانگیزسید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله درباره تمدن ایرانی

در دو سه روز اخیر ویدئویی از یکی از سخنرانیهای تلویزیونی سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در سایت یوتیوب منتشر شده که واکنش بسیاری از کاربران ایرانی شبکه اینترنت را برانگیخته است. ویدئو شامل بخشهایی از دو سخنرانی جداگانه سید حسن نصرالله است که سال گذشته در زمانهای متفاوتی ایراد شده و در نیمه نخست ویدئو که بخش بحث برانگیز آن است، صدا و تصویر با یکدیگر هماهنگ نیستند و همین باعث شده که بسیاری در اصالت آن تردید کنند و آن را دروغ و جعلی بپندارند. هرچند، متن این اظهارات در سایت اینترنتی المنار، متعلق به حزب الله لبنان وجود دارد و قابل دسترسی است. ترجمه سخنان بخش نخست ویدئو این است: " ... شاید منظور، ایران باشد اما در ایران امروز چیزی به نام پارسی سازی یا تمدن پارسی پیدا نمی شود. آنچه در ایران هست تمدن اسلامی است. آنچه در ایران هست دین محمد عرب هاشمی مکی قریشی تهامی مضری [اشاره به نسب عربی و اجداد پیامبر اسلام] است و بنیانگذار جمهوری اسلامی پدر در پدر عرب بوده و فرزند پیامبر خدا محمد است که درود خداوند بر او و خاندانش باد. امروز رهبر در جمهوری اسلامی، امام سید خامنه ای قریشی هاشمی، فرزند پیامبر خدا و فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهراست که عرب بودند. شاید منظور ایران باشد ...". در بخش دوم ویدئو که صدا و تصویر با یکدیگر هماهنگ می شود، سید حسن نصرالله سخنانی در مورد حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته ایران بیان می کند: "... در چند هفته اخیر، بعضیها رؤیای پایان انقلاب اسلامی و سرنگونی نظام جمهوری اسلامی را در ایران در سر پروراندند اما این رؤیاها سراب است. این ایرانی که خیلیها در دنیا رخدادهای اخیرش را بزرگنمایی کردند، من امروز به شما تأکید می کنم که این ایران، نظام و حکومت و مردم و نخبگانش به برکت وجود رهبری حکیم، شجاع، رحیم، مدیر و مدبر، رهبری تاریخی که جناب امام سید خامنه ای – سایه اش پاینده باد – است، و به برکت حضور تاریخی سی ساله مردم، امروز نیرومندتر از پیش از بحران خارج شده و همین گونه که هست خواهد ماند ...". آنچه در ایران هست تمدن اسلامی است. آنچه در ایران هست دین محمد عرب هاشمی مکی قریشی تهامی مضری [اشاره به نسب عربی و اجداد پیامبر اسلام] است و بنیانگذار جمهوری اسلامی پدر در پدر عرب بوده و فرزند پیامبر خدا محمد است دفاع از هویت عربی بخش اول سخنرانی که به فرهنگ و تمدن ایران مربوط می شود برای طیف گسترده ای از ایرانیان، ناخوشایند و غیرقابل قبول بوده است؛ بیشتر ایرانیان، تمدن خود را آمیزه ای از اسلامیت و ایرانیت می دانند، بسیاری اساساً با اسلامی دانستن این تمدن مخالفند و ایرانیانی هم هستند که اساساً با عناصر اسلامی در فرهنگ و تمدن ایرانی مخالفت می ورزند. از سوی دیگر، سید حسن نصرالله و دیگر مقامات حزب الله معمولاً در موضعگیریها و سخنرانیهایش می کوشند که وارد مسائل داخلی ایران نشوند و همچنین، توجه به اصطلاحاتی که در سخنان دبیرکل حزب الله به کار رفته و شرایط زمانی که این سخنان بیان شده می تواند نکاتی را در مورد اظهارات او روشنتر سازد. حزب الله لبنان تقریباً همه روزه در مطبوعات عربی و به صورت پی در پی در اظهارنظرهای بسیاری از سیاستمداران عرب به عنوان نیرویی "آلت دست" برای توسعه قدرت و نفوذ ایران در خاورمیانه مطرح می شود. انتقادی که بر سخنان سید حسن نصرالله وارد می شود، انگشت گذاشتن او بر تبار اجدادی رهبر کنونی و پیشین ایران برای یافتن ریشه های عربی در حکومت جمهوری اسلامی و تقویت موضع خود در برابر کسانی است که او را در خدمت اهداف ایرانی و غیراسلامی می بینند. بسیاری از سیاستمداران عرب این دیدگاه را مطرح می کنند که ایران در پس ظاهری اسلامی و شیعه، در واقع به دنبال احیای شاهنشاهی باستانی پیش از اسلام خود است که حتی اگر نام اسلامی داشته و به جای شاهنشاه، ولی فقیه در رأس آن باشد، منافع "توسعه طلبانه" و "ایرانی" خود را بر اسلام ترجیح خواهد داد و چه بسا برای تأمین این منافع با آمریکا و اسرائیل هم از در سازش یا حتی اتحاد وارد شود. در سالهای اخیر که مقامات ایرانی بر خلاف گذشته گاه به ستایش شخصیتهای ایرانی پیش از اسلام می پردازند یا از ایرانی شدن اسلام در کشورشان سخن می گویند، این گونه اظهارنظرها در برخی مطبوعات عربی به عنوان نشانه ای برای تقویت فرضیه احیای ایران پیش از اسلام مطرح می شود. سید حسن نصرالله در زمانی سخنان مربوط به تمدن ایرانی را بیان کرده که به دلیل فضای انتخاباتی لبنان، انتقاد از ارتباط حزب الله با ایران و متهم کردن این حزب به ابزار احیای شاهنشاهی ایرانی اوج گرفته بود و وی در پاسخ به این انتقادات و اتهامات، بر هویت عربی و اسلامی حزب الله پای فشرده، اسلامی بودن کشور حامی این حزب یعنی ایران را برجسته کرده و تبار عربی رهبر کنونی و رهبر پیشین ایران را هم شاهد گرفته است. اگر در ویدئویی که در سایت یوتیوب منتشر شده، بخشهای قبلی سخنان سید حسن نصرالله هم گنجانده می شد، تحلیل اظهارات و یافتن انگیزه آن به شکل روشنتری امکانپذیر می شد. اینکه با وجود گذشت بیش از شانزده ماه از اظهارات سید حسن نصرالله، ویدئوی سخنان بحث برانگیز او در شرایطی منتشر می شود که رویارویی حزب الله با رقیبانش وارد دوران اوج تازه ای شده و فشار بر این حزب شدت گرفته است، نشانه ای است از اینکه ارتباط حزب الله با ایران تا چه حد به عنوان پاشنه آشیل و نقطه آسیب پذیر این حزب به کار می رود و تکیه بر هویت عربی برای حزب الله تا چه اندازه اهمیت دارد. تمدن پارسی یا ایرانی؟ نکته دیگر در عباراتی است که سید حسن نصرالله در سخنانش به کار برده است. وی منکر وجود پارسی سازی (به عربی: تفریس) و تمدن پارسی (الحضارة الفارسیة) در ایران شده است؛ در متون عربی، عبارت الحضارة الفارسیة برای تمدن ایران پیش از اسلام به کار می رود و نویسندگان در اشاره به فرهنگ و تمدن ایران پس از اسلام یا فرهنگ کنونی ایران، این عبارت را به کار نمی برند. انکار تفریس یا پارسی سازی هم به معنی تکذیب دیدگاه آن دسته از سیاستمداران و نویسندگان عرب است که می گویند حکومت ایران به سمت زدودن اسلام و احیای شاهنشاهی پارسی پیش می رود. بسیاری از سیاستمداران عرب این دیدگاه را مطرح می کنند که ایران در پس ظاهری اسلامی و شیعه، در واقع به دنبال احیای شاهنشاهی باستانی پیش از اسلام خود است. اینکه فرهنگ و تمدن امروز ایران تا چه حد ایرانی است و تا چه حد اسلامی، موضوع مناقشه برانگیزی است که دیدگاههای مختلفی در مورد آن وجود دارد اما اینکه فرهنگ و تمدن این کشور آمیزه ای از هر دو عنصر ایرانی و اسلامی است، اصلی بدیهی و پذیرفته شده است؛ معمولاً کسی به انکار این واقعیت برنمی خیزد که هم عناصر سرزمینی و هم عنصر مذهبی از مؤلفه های اصلی تشکیل دهنده هر فرهنگ و تمدنی اند و تنها اهمیت این مؤلفه ها نسبت به یکدیگر است که در کشورهای مختلف با هم تفاوت دارد. سید یا عرب؟ انتقاد دیگری که بر سخنان سید حسن نصرالله وارد می شود، انگشت گذاشتن او بر تبار اجدادی رهبر کنونی و پیشین ایران برای یافتن ریشه های عربی در حکومت جمهوری اسلامی و تقویت موضع خود در برابر کسانی است که او را در خدمت اهداف ایرانی و غیراسلامی می بینند. آیت الله خمینی و آیت الله خامنه ای با وجود اینکه خود را از تبار پیامبر اسلام می دانند اما هیچکدامشان هیچگاه خود را عرب معرفی نکرده و پیوستگی اجدادی با خاندان پیامبر اسلام را به عنوان تفاوت خود با ایرانیانی که تبار عربی ندارند مطرح نساخته اند. اگر با استدلال سید حسن نصرالله قرار باشد رهبران ایران را عرب فرض کرد و با این فرض، ادعایی سیاسی را به کرسی نشاند، چه بسا با اطلاع از تبار اجدادی دیگر رهبران جهان و با همین استدلال، ادعاهای ضد و نقیض و عجیب و غریبی از وابستگی کشورها و جریانهای سیاسی به یکدیگر مطرح شود.