مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفر یک روزه خود به ایران ضمن شرکت در نشست کمیسیون بررسی برجام مجلس ایران از تاسیسات نظامی پارچین دیدن کرده است. او گفته که پروتکل الحاقی در مورد ایران بدون هیچ تبعیضی اجرا خواهد شد.
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که برای تحقیق درباره تاسیسات اتمی ایران همراه با چهار معاون خود روز یکشنبه (۲۹ شهریور / ۲۰ سپتامبر) به این کشور سفر کرده، از سایت نظامی پارچین دیدن کرده است. در بیانیه‌ای که آژانس منتشر کرده آمده که آمانو همراه با ترو وارجورانتا، رئيس بخش ایمنی آژانس، از سایت پارچین دیدن کرده است.
یکی از پرسش‌هایی که تیم آمانو در پی پاسخ به آن است، این است که آیا ایران در گذشته تلاش کرده در این سایت نظامی تحقیقاتی در جهت ساخت بمب اتم انجام دهد یا نه.
حضور آمانو در نشست کمیسیون برجام مجلس
آمانو که برای یک روز به ایران سفر کرده، روز یکشنبه در نشست کمیسیون ویژه بررسی برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) نیز حضور یافت.
خبرگزاری‌های ایران متن سخنرانی یوکیا آمانو در نشست کمیسیون ویژه بررسی برجام را به نقل از خبرگزاری خانه ملت منتشر کرده‌اند. پیش از این اعلام شده بود که آمانو با حضور در این کمیسیون تنها به شرطی موافقت کرده که خبرنگاران به نشست آن راه نیابند و فیلمبرداری از جلسه آن انجام نگیرد.
آمانو در نشست کمیسیون بررسی برجام از جمله به "احترام به مسائل محرمانه"، "بسته شدن پرونده ایران در آژانس تا پایان سال جاری میلادی" و "اجرای پروتکل الحاقی در مورد ایران بدون در نظر گرفتن استثنا" پرداخته است.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر "لزوم گفت‌وگو به منظور تعامل در مسئله هسته‌ای" تاکید کرده و گفته که به همین منظور پیش از حضور در مجلس شورای اسلامی در سه ماه گذشته با رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار داشته است.
آمانو همچنین گفته که از سال ۲۰۰۹ که مدیرکلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را عهده‌دار شده، کوشیده که مسئله هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی حل شود. او تاکید کرده که هم‌ا‌کنون فرصت دست داده تا این مسئله حل و فصل شود و جامعه بین‌الملل به "مقاصد صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران" اعتماد کند.
افزون بر این، آمانو بر استقلال و بی‌طرفی و فنی بودن سازمان خود تاکید کرده و گفته که این سازمان با توجه به در اختیار داشتن نیروهای متخصص نقشی اساسی "در چالش پیش رو" ایفا خواهد کرد.
آمانو گفته که از برجام استقبال می‌کند و درباره وظیفه و نقش خود توضیح داده است: «ماه گذشته شورای حکام بنده را مسئول انجام فعالیت‌های مرتبط با آن انتخاب کرد مسئولیت من در زمینه راستی‌آزمایی خواهد بود.» او گفته امیدوار است که با همکاری ایران بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
کمیسیون برجام برای بررسی توافق اتمی ایران و گروه ۱+۵ تشکیل شده و قرار است تا ۱۰ مهر ماه (۲ اکتبر) گزارش بررسی توافق را به هیئت رئیسه مجلس عرضه کند.
آمانو گفته است که آژانس با ایران بر سر یک نقشه راه به توافق رسیده و هم اکنون گام‌های مهمی در جهت اجرای این نقشه راه برداشته شده و پروسه این نقشه تا پایان سال میلادی است.
«مسائل محرمانه، محرمانه می‌ماند»
آمانو بر احترام آژانس به "مسائل محرمانه" تاکید کرده است. اشاره او به درخواست‌ها و انتقادات گسترده سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکایی است که از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته‌اند اسناد مرتبط با توافق محرمانه آژانس با ایران برای فرآیند بازرسی از تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی را در اختیار کنگره قرار دهد. آمانو ۱۴ مرداد (۵ اوت) اعلام کرده بود که اسناد توافق محرمانه با ایران را افشا نخواهد کرد.
آمانو گفته که ایران به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا خواهد کرد که در خدمت اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای این کشور است. او افزوده اجرای پروتکل الحاقی در مورد ایران همچون کشورهای دیگر انجام خواهد گرفت و مورد ویژه و استثنایی در رابطه با ایران وجود نخواهد داشت.
در بخش‌های مختلف پروتکل به راه‌کارهایی اشاره شده که آژانس را قادر می‌سازد بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها و دیگر فعالیت‌های مرتبط با آن نظارت کند.
بر طبق این پروتکل باید به بازرسان امکان داده شود از مکان‌های اعلام‌نشده‌ای که آژانس معرفی می‌کند بازدید، و در صورت مخالفت کشور میزبان دست‌کم از هوا، خاک، آب و گیاهان مکان‌های مجاور آن نمونه‌برداری کند.
این نمونه‌برداری می‌تواند شامل تاسیسات برچیده شده یا برچیده اعلام شده نیز باشد. در مورد جمهوری اسلامی یکی از این گونه مکان‌ها، تاسیسات نظامی پارچین است که قبلا از آن بازرسی شده است.
آمانو به همراه چهار تن از معاونان خود به تهران سفر کرده است. در نشست کمیسیون ویژه بررسی برجام، نجفی نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی و حسن قشقاوی معاون پارلمانی وزارت خارجه، آمانو را همراهی کرده‌اند.
رئیس کمیسیون برجام: ایران محروم از خدمات آژانس بوده است
روز یکشنبه همچنین علیرضا زاکانی، رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام، در نشست این کمیسیون با حضور یوکیا آمانو گفته که ملت ایران معتقد است آژانس به "وظایف ذاتی" خود عمل نکرده است.
زاکانی نخست از مجلس و کمیسیون برجام در ایران به عنوان "نمایندگان ملت" نام برده و سپس بر لزوم "اعتماد دو جانبه به عنوان مهم‌ترین پایه همکاری و ارتباط متقابل" تاکید کرده است. زاکانی پس از آن گفته است: «ملت ایران و نمایندگان آنان بر این باورند که آژانس بین المللی به وظایف ذاتی خود تاکنون عمل نکرده است.»
زاکانی گفته که آژانس برای کسانی که خادمان را قبول کنند، متکلف شده خدماتی را ارائه کند اما ایران از حداقل خدمات آژانس محروم بوده است.
زاکانی سپس با آوردن نمونه‌ای به کاربرد مواد هسته‌ای در بخش پزشکی اشاره کرده و گفته که آژانس بین‌المللی به نیازمندی بیماران در دوره‌ای توجه نکرده است. او از سال ۱۳۸۶ یاد کرده که به گفته او، بیماران ایران نیاز به رادیو دارو داشتند، اما بلژیک رادیو دارو را قطع کرد.
او همچنین گفته که زمانی هم سوخت ۲۰ درصد راکتور تهران رو به پایان بود اما آژانس کمکی نکرده و ایران مجبور شده خود سوخت را تامین کند.
آمانو پیش از حضور در نشست کمیسیون برجام با حسن روحانی، رئیس جمهور و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، و علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار کرده بود.
